Na osnovu podataka Zavoda za zapošljavanje Crne Gore od 2019. godine raste nezaposlenost koja je, prema njihovim riječima, uslovljena pandemijom, a da je najveći rast u središnjem regionu.
Kako su kazali Pobjedi, ukupna nezaposlenost, kao i zaposlenost vezana je, prije svega, za ukupni društveno-ekonomski kontekst i izraz je ukupnih društveno-ekonomskih kretanja i stanja u društvu, ali na nju može uticati i donošenje određenih odluka iz oblasti ekonomskih i socijalnih politika.
Ekonomska zavisnost
Tako da i registrovana nezaposlenost, odnosno broj nezaposlenih na evidenciji Zavoda za zapošljavanje zavisi od različitih društveno-ekonomskih faktora i svaki značajniji rast ili pad broja nezaposlenih može se vezati za ukupni društveno-ekonomski kontekst, odnosno za neki društveno-ekonomski događaj ili kretanje.
– Kretanja na tržištu rada vezana su za ukupne društveno-ekonomske prilike, u najvećoj mjeri za privredne aktivnosti, ali značajan parametar uticaja na tržište rada su i prava koja građani ostvaruju kod državnih institucija, prvenstveno Zavoda za zapošljavanje, centara za socijalni rad, Fonda PIO, Fonda za zdravstveno osiguranje itd. Ostvarivanje određenog prava kod navedenih institucija često je uslovljeno registracijom potencijalnog korisnika prava na evidenciji nezaposlenih Zavoda – kazali su iz ZZZ navodiće da kao posljedica navedenog, zakonom predviđeni veći obim prava uzrokuje veću registraciju nezaposlenih lica kod Zavoda i veću registrovanu nezaposlenost.
– Tako su u proteklih nekoliko godina na kretanje nezaposlenosti u velikoj mjeri uticale izmjene i dopune Zakona o socijalnoj i dječjoj zaštiti (Zakona o majkama), donošenje Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o ostvarenju zdravstvenog osiguranja, Zakon o stručnom osposobljavanju lica sa stečenim visokim obrazovanjem, kao i mjere Vlade kojima su regulisane dodjele jednokratne novčane pomoći za nezaposlena lica – smatraju iz ZZZ.
Iz ZZZCG naglašavaju da se najveći rast nezaposlenosti bilježi u središnjem regionu (24 odsto), što je iznad ostvarenog prosjeka u Crnoj Gori (18,49 odsto), dok je kod sjevernog regiona zabilježen rast nezaposlenosti od 19,1 odsto, a kod južnog regiona rast ispod tog prosjeka, odnosno 3,28 odsto.
– U odnosu na isti period 2019. godine, u ovoj godini veći rast nezaposlenosti od prosjeka u Crnoj Gori (47,25 odsto) bilježimo u centralnom regionu (63,90 odsto), dok je rast u sjevernom (36,25 odsto) i južnom (44,97 odsto) ispod prosjeka – kažu iz ZZZ.
Na evidenciji ZZZCG trenutno se nalazi 55.924 nezaposlenih lica (žena 60,24 odsto). U odnosu na isti dan prethodne godine kada je bilo registrovano 47.136 nezaposlenih lica (58,79 odsto) došlo je do povećanja nezaposlenosti za 8.788 lica ili 18,64 odsto.
– U navedenom vremenskom periodu 2021. godine (septembar – novembar) došlo je do povećanja nezaposlenosti za 2,32 odsto (sa 53.986 na početku septembra do 55.241 na početku novembra), dok je u istom periodu 2020. godine to povećanje iznosilo 4,32 odsto (sa 42.823 na početku septembra na 44.674 na početku novembra) – navode iz ZZZ.
Statistika
Kako su istakli, za period od početka septembra do današnjeg dana došlo je do povećanja nezaposlenosti za 1.758 lica ili 3,26 odsto.
– U istom periodu 2020. godine povećanje broja nezaposlenih je iznosilo 4.225 ili 9,87 odsto. Od donošenja Zakona o stručnom osposobljavanju lica sa stečenim visokim obrazovanjem konstantno dolazi do povećanja broja nezaposlenih lica u četvrtom kvartalu, što je uslovljeno prijavom svršenih studenata na evidenciju Zavoda – kazali su iz ZZZ.
Povećanje broja nezaposlenih lica u navedenim periodima, po njihovim riječima, možemo posmatrati i regionalno.
– Početkom septembra tekuće godine u sjevernom regionu je registrovano 25.348 nezaposlenih lica ili 46,96 odsto ukupne registrovane nezaposlenosti, u središnjem regionu 21.818 ili 40,41 odsto, a u primorskom 6.820 ili 12,63 odsto. Na isti dan prethodne godine u sjevernom regionu je registrovano 20.969 nezaposlenih lica ili 46,95 odsto ukupne nezaposlenosti (povećanje od 4.379 lica ili 20,88 odsto), u središnjem regionu 15.691 ili 36,64 odsto (povećanje 6.127 ili 39,05 odsto), a u primorskom 6.163 ili 14,39 odsto (povećanje 657 lica ili 10,66%). Ako posmatramo regionalnu nezaposlenost na današnji dan i isti dan prethodne godine, u sjevernom regionu je registrovano 26.118 lica ili 46,87 odsto (u odnosu na 21. decembar 2020. godine, kada je bilo registrovano 21.929 lica ili 46,61 odsto, došlo je do povećanja za 4.189 lica ili 19,10 odsto), u središnjem regionu 21.932 lica ili 39,36% (registrovano 17.687 ili 37,59 odsto, povećanje od 4.245 lica ili 24 odsto) i u primorskom 7.676 ili 13,77 odsto (registrovano 7.432 lica ili 15,79 odsto, povećanje od 244 lica ili 3,28 odsto).
Na osnovu navedenih podataka možemo zaključiti da, posmatrano po regionima, najveći rast nezaposlenosti bilježimo u središnjem regionu (24 odsto), što je iznad ostvarenog prosjeka u Crnoj Gori (18,49 odsto), dok je kod sjevernog regiona zabilježen rast nezaposlenosti od 19,1 odsto, a kod južnog regiona rast ispod tog prosjeka, odnosno 3,28 odsto. U odnosu na isti period 2019. godine, u 2021. godini veći rast nezaposlenosti od prosjeka u Crnoj Gori (47,25 odsto) bilježimo u centralnom regionu (63,90 odto), dok je rast u sjevernom (36,25 odsto) i južnom (44,97 odsto) ispod prosjeka.
Pandemija
– Ako posmatramo procentualno učešće, u sjevernom regionu učešće nezaposlenih lica je poraslo za 0,26 procentnih poena, u središnjem za 1,76 p.p. a u primorskom regionu je došlo do smanjenja učešća za 2,02 p.p. – navode iz ZZZ.
Smatraju da je nezaposlenost uveliko uzrokovana pandemijom kovida-19 pa crnogorska ekonomija, kao ni ostatak svijeta, nije mogla izbjeći negativne posljedice.
– Negativan trend počeo je polovinom marta prošle godine i nastavio se sve do danas, tako da se u ovom periodu broj nezaposlenih lica povećao sa 35.466 na dan 15. mart prošle godine na 55.924 na dan 22. decembar ove godine – ističu iz ZZZ.
U ovoj godini, do 21. decembra, poslodavci su Zavodu prijavili 23.407 slobodnih radnih mjesta (SRM), što je u odnosu na isti period 2020. godine kada su prijavljena 22.292 slobodna radna mjesta više za 1.115 ili 5 odsto. U istom periodu 2019, godine prije kovid krize, prijavljeno je 31.886 slobodnih radnih mjesta, odnosno 8.479 radnih mjesta ili 26,59 odsto više nego u 2021. godini. Posmatrano regionalno, u ovoj godini je u sjevernom regionu prijavljeno 4.139 slobodnih radnih mjesta ili 17,68 odsto od ukupnog broja, u središnjem 8.715 ili 37,23 odsto, a u primorskom 10.553 radnih mjesta ili 45,08 odsto. Ako poredimo sa istim periodom prethodne godine, u sjevernom regionu (4.023 ili 18,05 odsto) i centralnom (8.736 ili 39,19 odsto) je približno na istom nivou, a do povećanja je došlo u primorskom regionu (9.533 ili 42,76 odsto) za 1.020 slobodnih radnih mjesta ili 10,7 odsto.
– Ako poredimo sa istim periodom 2019. godine, u sjevernoj regiji (4.026 ili 12,63 odsto) je broj prijavljenih SRM je na približno istom nivou kao i u 2020. i 2021. godini, dok je u središnjem regionu (9.663 ili 30,3 odsto) došlo do smanjenja za 948 slobodnih radnih mjesta ili 9,81 odsto, a značajno smanjenje je u primorskom regionu (18.197 ili 57,07 odsto) za 7.644 radna mjesta ili 42,01 odsto – navode iz ZZZ.
Prema prispjelim podacima iz Uprave prihoda i carina Crne Gore, u ovoj godini je zaposlenje dobilo 17.530 lica sa evidencije Zavoda, što je u odnosu na isti period prethodne godine, kada je
zaposlenje dobilo 13.975 lica, više za 3.555 ili 25,44 odsto, a u odnosu na isti period 2019. godine kada je registrovano 13.513 zapošljavanja, došlo je do povećanja za 4.017 il i 29,73 odsto.
– Posmatrano regionalno, zapošljavanje u sjevernoj regiji, u navedenim periodima, je na približno istom nivu, odnosno u 2019. godini 4.000 ili 29,6 odsto, 2020 – 4.675 ili 33,45 odsto i u 2021 – 4650 ili 26,53 odsto. U centralnoj regiji u 2019. godini zaposleno je 5.117 lica ili 37,87 odsto, u 2020 – 5.983 ili 42,81 odsto, a u 2021 – 7.180 ili 40,96 odsto. U primorskoj regiji broj zaposlenih u 2019. godini je iznosio 4.396 ili 32,53 odsto, u 2020 – 3.317 ili 23,74 odsto i u tekućoj godini 5.700 ili 32,52 odsto – ističu iz ZZZ što po njihovom mišljenju upućuje da je pandemija prekinula pozitivne trendove na tržištu rada Crne Gore koji su trajali od decembra 2017. godine.
– Od marta 2020. godine tržište rada Crne Gore sve do maja ove godine ima negativne trendove koji se ogledaju u povećanju registrovane nezaposlenosti. Razlog tome je, prije svega, što je dominantna privredna grana crnogorske privrede – turizam i ugostiteljstvo – prema podacima Monstata u 2020. godini u odnosu na 2019. godinu imala značajan pad bruto dodate vrijednosti – kažu iz ZZZ i naglašavaju da razvoj turizma direktno utiče na otvaranje novih radnih mjesta jer, prema procjenama Svjetskog savjeta za turizam i putovanje, na jedno radno mjesto u turizmu dolazi 0,65 radnih mjesta u pratećim djelatnostima.
– Međutim, turizam spada među sektore koji su posebno osjetljivi na ekonomske šokove što je pokazala i pandemija kovid-19 – kazali su iz Zavoda za zapošljavanje.
Oni smatraju da je uspješna turistička sezona ove godine dovela do stabilizacije tržišta rada i smanjenja nezaposlenosti od kraja maja pa do septembra, od kada, zbog sezonskog karaktera privrede, dolazi do blagog rasta nezaposlenosti.
N.K.
